Ấm trà là vật dụng quan trọng trong trà đạo, giúp nước trà trở nên thanh và giữ được độ ấm lâu hơn. Chúng thường được lựa chọn kỹ lưỡng bởi những chuyên gia trong lĩnh vực trà đạo. Bài viết dưới đây của chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn các thông tin xoay quanh nguồn gốc và cách lựa chọn một bình đựng trà chất lượng.
Nguồn gốc của trà đạo
Trà đạo là một trong những bộ môn nghệ thuật dân gian có nguồn gốc lâu đời nhất. Theo một số tài liệu ghi lại, vào khoảng 4000 năm trước, người Trung Hoa đã hái lá trà, dùng nấu với nước để làm thuốc trị bệnh.
Nhưng lúc này, lá trà chỉ đơn giản là một công cụ chữa bệnh. Mãi đến thế kỷ thứ VIII, những lá trà mới được con người tô vẽ và đưa vào trong thi ca. Người Trung Quốc đã xem văn hóa thưởng trà là một thú vui tao nhã, đặc biệt là các nhà thơ, nhà văn.
Sau đó, đến thế kỷ XV, người Nhật đã tôn vinh và đưa trà vào hàng thẩm mỹ học. Việc hưởng trà trong những ấm trà đã có một cái tên tượng trưng cho cái đẹp, khác biệt với những văn hóa khác. Đó là cái tên trà đạo, văn hóa này bắt nguồn từ Trung Hoa nhưng Nhật Bản là nơi đầu tiên đặt tên gọi riêng mang tính nghệ thuật cho nó.
Đây là một thứ đã được liệt vào hàng văn hóa nghệ thuật, giống như kiếm đạo, hoa đạo, thư đạo, cung đạo,…. Trạng thái cao nhất chính là sự yên bình, không vương vấn của cái tâm khi uống trà.
Người dùng trà trong các ấm trà phải nhập tâm và hoàn toàn buông xả để thả hồn vào từng lá trà một cách trọn vẹn nhất. Trà đạo được xem là một bộ môn nghệ thuật rất tinh tế, được ưa chuộng bởi giới thượng lưu, bản thân nó mang sự cao quý, thanh tao, tiện nghi và giản dị.
Ấm trà dùng làm gì?
Ấm trà là một trong vật dụng cần được lựa chọn kỹ trước khi pha trà. Chúng là một dụng cụ dùng để ngâm lá trà hoặc các thảo dược khác trong nước nóng. Trà có thể được đựng trong các túi lọc hoặc lá trà khô, trong trường hợp cần lọc trà người ta sẽ ngâm lá trà trong nước trà, sau 1 khoảng thời gian, sau đó rót trà và thưởng thức.
Các ấm dùng để pha trà thường có nắp mở nằm ở đầu ấm, người sử dụng tiến hành bỏ trà và đổ nước vào. Bên cạnh đó ấm còn có tay cầm và vòi để rót trà, một vài ấm có thêm bộ lọc ở miệng vòi để lọc các cặn trà và lá trà nhỏ.
Người thiết kế sẽ khoét một lỗ nhỏ trên nắp để không khí có thể lưu thông trong và ngoài ấm, hạn chế tình trạng vòi ấm bị nhỏ giọt, giúp cân bằng áp suất và thuận tiện hơn trong việc rót nước trà. Hiện nay, ấm trà được dùng để ủ nóng trà, hỗ trợ cho quá trình ngâm trà và tránh việc trà nguội nhanh chóng khi để ở bên ngoài môi trường trong thời gian dài.
Bên cạnh đó, một số ấm còn thêm vào thành phần khoáng vi lượng. Chất này sẽ hòa tan vào nước trong quá trình pha. Sau một thời gian sử dụng, khoáng chất này sẽ đóng góp vào hương vị của lá trà và cung cấp một số dưỡng chất như: canxi, magie, sắt, kẽm…
Tại sao ấm trà lại quan trọng trong trà đạo?
Ấm dùng để pha trà được đánh giá là vật dụng quan trọng góp phần giữ được độ nóng và hương vị của lá trà. Nếu như chọn được một chiếc ấm tốt, chúng có thể giúp phát huy hết khả năng pha trà của nghệ nhân và độ thanh, tinh khiết của lá trà được chọn.
Các ấm trà được dùng trong bộ môn nghệ thuật uống trà có tính chất đặc biệt, chúng khác những loại ấm trang trí thông thường. Chúng thường được nung bằng kỹ thuật cao cấp và loại đất đặc biệt. Ấm có hình dạng đơn giản, dễ thao tác, các thành ấm được thiết kế đồng đều giúp ổn định và cân bằng nhiệt độ.
Ấm trà có ảnh hưởng đến chất lượng trà trong trà đạo. Chất liệu ấm tử sa được đánh giá là pha được trà ngon hơn ấm gốm sứ. Các khoáng chất sẽ giúp trà giảm độ gắt, khô, giúp nước trà mềm và dịu hương hơn.
Chính vì tính chất đặc biệt của trà đạo, mỗi ấm chỉ pha được một loại trà duy nhất. Thông thường những người thưởng trà lâu năm sẽ sở hữu rất nhiều ấm pha khác nhau. Người sành trà còn sưu tầm các loại ấm cổ, được sáng chế bằng chất liệu đặc biệt để cải thiện tối đa hương vị trà.
Ấm trà thực sự rất quan trọng trong trà đạo, tuy nhiên chúng không phải là tất cả. Bên cạnh ấm pha, bạn nên chú trọng thêm vào việc chọn lá trà và quy trình pha trà đúng chuẩn để tạo nên những chum trà thanh khiết nhất.
Các tiêu chí để đánh giá một ấm trà tốt
Khi chọn mua bình pha trà để thưởng thức trà, bạn cần dành thời gian tìm hiểu về các tiêu chí để đánh giá một chiếc ấm tốt. Bạn có thể tham khảo những tiêu chuẩn đã được chúng tôi tổng hợp dưới đây để lựa chọn ấm trà.
Về kích thước ấm trà
Tùy theo số lượng người, tính chất mà bạn có thể chọn lựa những ấm pha có kích thước khác nhau. Các ấm trà dùng trong trà đạo thường được thiết kế nhỏ hơn so với bình thường. Đối với cỡ chén phổ biến là 50ml, bạn có thể lựa chọn một ấm với dung tích 100ml đến 175ml. Bên cạnh đó những chiếc ấm có kích cỡ nhỏ sẽ phù hợp cho những bạn mới bắt đầu.
Thưởng trà là một quá trình an nhiên, tự tại, khoái lạc. Chính vì thế, những nghệ nhân trong giới trà đạo thường ưu tiên lựa chọn những chiếc ấm trà nhỏ, nặng tay, có thể phục vụ được từ 2-4 người.
Về dáng ấm
Dáng ấm sẽ ảnh hưởng đến mức độ nở, co của các lá trà, giúp tối ưu hóa diện tích khi tiếp xúc với nước trong quá trình pha trà. Những người yêu thích pha trà sẽ biết lựa chọn các dáng ấm phù hợp với từng loại trà khác nhau.
Dáng ấm cao sẽ thích hợp để pha trà xanh, trà ô long, trà Phổ Nhĩ. Chính bởi vì chúng có vị khá thanh, cần tối đa hóa việc tiếp xúc với nước để tăng mùi vị. Tương tự, những dáng ấm thấp sẽ thích hợp với trà thiết thanh, Thiết Quan âm, đại hồng bào, hồng trà.
Về nhiệt độ nung
Các mức nhiệt độ nung khác nhau sẽ cho ra các loại ấm trà với công dụng đặc trưng. Có hai mức nung là cao lửa và thấp lửa. Các ấm nung cao lửa thường cứng cáp hơn, thành ấm mỏng, có khả năng tản nhiệt nhanh, thiết kế lỗ khí nhỏ phù hợp với các loại trà như: trà xanh, trà ô long.
Ấm được đun thấp lửa sẽ xốp, thành ấm dày hơn, khả năng giữ nhiệt tốt, tản nhiệt chậm, rất thích hợp đối với trà đen và phổ nhĩ. Các ấm trà được nung cao lửa thường có màu đỏ, nung thấp lửa lại thiên về màu nâu.
Về phương pháp chế tạo
Có ba phương pháp chế tạo ấm trà hiện nay, đó là làm thủ công hoàn toàn, làm bán thủ công và khuôn đúc. Mỗi một loại sẽ có những ưu, nhược điểm và phù hợp với các loại trà khác nhau. Cụ thể là:
- Làm thủ công hoàn toàn: Các chi tiết của ấm được làm rời rạc, sau đó tiến hành ráp lại bằng phương pháp truyền thống. Ấm được thiết kế theo phương pháp này không quá đẹp nhưng lại có khả năng giữ nhiệt tốt.
- Bán thủ công: Các thành phần ấm được đúc sẵn, sau đó lắp ghép lại theo cách thủ công.
- Khuôn đúc ấm trà: Toàn bộ chi tiết được đúc từ khuôn ép, tạo nên sản phẩm hoàn chỉnh. Ấm được tạo nên từ khuôn đúc sẽ có nhiều hình dáng đẹp, tuy nhiên chúng không được lựa chọn để thưởng trà.
Về chất đất
Có hai loại đất phổ biến được dùng làm ấm trà, đó là tử sa đá và tử sa bùn. Thử xa đá có nguyên liệu từ đất sét đá, chúng xốp và chứa nhiều thành phần khoáng chất đặc biệt, chất lượng cao, màu sắc đa dạng. Tử sa bùn làm từ đất bùn nhão, chỉ có màu trắng đặc trưng, phổ biến, dễ tìm kiếm nên có giá thành rẻ hơn.
Bí quyết chọn mua một ấm trà tốt
Khi chọn mua đúng một ấm trà có chất lượng tốt, bạn có thể tạo ra được các bình trà ngon một cách đơn giản. Bạn có thể tham khảo các bí quyết mua ấm pha trà từ chuyên gia được chúng tôi tổng hợp dưới đây.
Chất liệu ấm trà
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều ấm dùng pha trà được làm từ các chất liệu khác nhau, đa dạng màu sắc. Tùy theo nhu cầu và khả năng chi trả của khách hàng, người bán sẽ giới thiệu cho bạn các loại ấm phù hợp.
- Ấm làm từ đất sét tím: Còn được gọi với tên khác là ấm tử sa. Chúng là đất sét ở vùng Vô Thức, Trung Quốc. Ưu điểm của chất liệu này là khả năng giữ được nguyên bản vị trà, chịu nhiệt cao, giữ nhiệt tốt. Tuy nhiên vì mức độ khan hiếm mà những chiếc ấm này thường có giá thành cao.
- Ấm làm từ gốm: Gốm cũng có khả năng giữ nhiệt tốt, tỏa nhiệt nhanh, giúp cho trà phát huy được hết hương vị của mình.
- Ấm làm từ sứ: Chất liệu làm ấm này có giá thành thấp nhất, sứ khá gần gũi và dễ tìm. Ấm sứ có nhiều mẫu mã đa dạng, hình dáng và kích thước bắt mắt. Tuy nhiên đây là chất liệu không hoàn thiện và sẽ gây ảnh hưởng đến chất lượng trà.
Âm thanh của ấm trà
Một mẹo nhỏ để chọn mua ấm pha trà ngon chính là thử gõ nhẹ vào bình trà. Nếu như bình phát ra âm thanh có độ trong, ngân, vang trong không khí thì đó là một ấm trà tốt. Ngược lại nếu như tiếng kêu đục, trầm, ngắn thì chứng tỏ bình được làm từ vật liệu kém chất lượng.
Quá trình rót trà
Cách thử nghiệm tốt nhất và chính xác nhất chính là quan sát quá trình rót trà. Những bình pha trà tốt thì vòi ấm sẽ cắt được dòng chảy, không có hiện tượng bị chảy ngược.
Kết luận
Ấm trà không chỉ được dùng để đựng trà mà còn giúp tăng hương vị của trà. Chúng là vật dụng yêu thích của các tín đồ trà đạo. Bài viết trên của chúng tôi đã cung cấp cho bạn các thông tin về ấm pha trà và nguồn gốc của trà đạo, bạn có thể tìm hiểu thêm về bộ môn nghệ thuật dân gian này, chúc bạn thành công!
